Endoskopik ultrasonografinin sindirim sistemi hastalıklarındaki önemi nedir?
Endoskopik ultrason (EUS), sindirim (gastrointestinal) sistemi hastalıklarını değerlendirmek için kullanılan bir yöntemdir. Ucunda ileri teknoloji ürünün mini bir ultrason yerleştirilmiş olan bir endoskop, sindirim sisteminde yer alan özofagus (yemek borusu), mide, bağırsaklar gibi organların duvarlarını ve de bu organlara komşu yerleşim gösteren pankreas, safra kesesi, karaciğer gibi yakın organları ve lenf düğümlerini ayrıntılı görüntülemeyi sağlayan yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanır.
EUS, ince iğne aspirasyonu adı verilen bir yöntemle birleştirildiğinde, gastroenteroloğunuzun karın içinde sindirim organlarına komşu herhangi bir yapıdan kolayca sıvı ve doku örneği almasına (biyopsi) izin verir. EUS ile ince iğne aspirasyonu ve biyopsisi, tıp dünyasında birçok cerrahinin yapılmasını gereksiz kılan ya da ameliyat öncesi planlama yapılabilmesini sağlayan bir ilerlemedir.
Hangi durumlarda uygulanır?
Endoskopik ultrason, karın ağrısı gibi semptomların nedenini bulmak, sindirim sistemindeki kanser ya da kanser öncülü dokuların yerini, boyutunu ve derinliğini belirlemek, kanser yayılımını tespit etmek için kullanılır. Günlük gastroenteroloji pratiğindeki en önemli kullanımı ise hemen midenin arkasında yer alan pankreasın değerlendirilmesinde sağladığı son derece önemli faydadır. Artık EUS sayesinde pankreasın iyi huylu ve kötü huylu hastalıkları kolaylıkla teşhis edilebilir. Dahası arada kalınan durumlarda pankreastaki kitlelerin ya da kistlerin ayırıcı tanısını yapmak için kolaylıkla biyopsi alınabilir. EUS’un pankreas hastalıklarında kullanımındaki başka bir avantaj ise sadece tanı değil tedavi için de kullanılabilmesidir. Akut (ani) pankreatit (pankreas iltihabı) sonrası gelişen kist ve apselerin mideye kontrolü şekilde açılarak boşaltılması için EUS hastayı büyük ameliyatlardan kurtaran bir kist/apse tedavisi yöntemidir. Kronik (uzun süreli) pankreatit ve pankreas kanserlerine bağlı şiddetli ağrılarda yapılan çölyak ganglion blokajı işlemi ile pankreas bölgesinden duyuları alan sinir paketi tahrip edilerek hastaların hayat kalitesinin artırılması da başka bir fark yaratan kullanım alanıdır.
EUS ile aşağıdaki hastalıkların erken teşhisi sağlanabilir:
- Kolon, yemek borusu, akciğer, pankreas veya mide kanseri ve ampullar ve rektum kanserleri,
- Lenfoma,
- Safra kesesi hastalıkları,
- Nöroendokrin tümörler,
- Pankreatit ve pankreas kistleri,
- Safra kanalı taşları,
- Safra yolu tümörleri.
Riskleri var mı?
EUS’den kaynaklanan ciddi komplikasyon riski çok düşüktür, çoğu durumda yüzde 1’den daha azdır.
Endoskopik ultrason nasıl uygulanır?
İşlem sırasında damardan sıvı ve sakinleştirici ilaç alabilmeniz için elinize veya kolunuza bir kateter yerleştirilecektir. EUS sırasında siz sedasyon denilen ve damardan ilaç verilmesinden ibaret olan yöntemle tamamen uyutulduktan sonra, doktorunuz tıpkı normal endoskopi işleminde olduğu gibi ağzınızdan ince, esnek bir tüp (ekoendoskop) geçirir. İncelemek istenilen alana göre sırasıyla yemek borusu, mide ve ince bağırsaklarda alet ilerletilir. Bu esnek tüpün ucundaki küçük bir ultrason cihazı (dönüştürücü) çevredeki dokunun kesin bir görüntüsünü oluşturan ses dalgaları üretir. Ekondoskop daha sonra yavaş yavaş geri çekilerek işlem tamamlanır.
Prosedür genellikle 10-15 dakika sürer ve hastalar işlem sırasında genellikle uyku halinde olduklarından işlem sırasında herhangi bir rahatsızlık hissetmezler.
Hastalar işlem bittiğinde uyanana kadar bir dinlenme alanında uzanırlar, uyanma süresi ise 5-10 dakikadan fazla değildir.
İnceleme sonucunda hastaya uygun tedavi planı çıkarılarak uygulanır. Endoskopik ultrasonografi hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için bu konuda uzman gastroenteroloji hekimlerine başvurulması gerekmektedir.